Σε εκκρεμότητα έμεινε το ερώτημα για το μέλλον της δημοσιογραφίας στη δια-δικτυακή εποχή, την πρώτη ημέρα του διεθνούς συνεδρίου με θέμα: «Η δημοσιογραφία στην εποχή μας», στο Μέγαρο Μουσικής.
«Ευχόμαστε να σωθεί η δημοσιογραφία μέσα από το Διαδίκτυο», ήταν η φρά-ση του κυρίου Δημήτρη Ψυχογιού, καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου στο τμήμα Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού και συντονιστή της συζήτη-σης, με την οποία έκλεισε η πρώτη ημέρα της συνεδρίας της 6ης Μαΐου 2009.
Στο συνέδριο, το παρόν έδωσαν εκπρόσωποι τριών μεγάλων διαδικτυ-ακών εφημερίδων του κόσμου, εκπρόσωποι του κοινωφελούς ιδρύματος «Α-λέξανδρος Σ. Ωνάσης» το οποίο είχε αναλάβει τη χορηγία για την πραγματο-ποίησή του, διδάσκοντες του Παντείου Πανεπιστημίου, όπως και φοιτητές του τμήματος Επικοινωνίας του Παντείου.
Το πρώτο μέρος του συνεδρίου ξεκίνησε, το απόγευμα στις 19:00 στην αίθουσα Ν. Σκαλκώτας, με εισαγωγικό λόγο εκπροσώπου του ομίλου Λα-μπράκη, η οποία και θέλησε να τονίσει τη δυσκολία των παραδοσιακών μέ-σων στον εκσυγχρονισμό τους με τα νέα και αμφίδρομα του Διαδικτύου.
Τα σκήπτρα έλαβε ο πρόεδρος και καθηγητής του τμήματος επικοινω-νίας του Παντείου, Δημήτρης Ποταμιάνος, ο οποίος μίλησε για τα βασικά χαρακτηριστικά του δημοσιογράφου, συμμετοχικότητα και διαδραστικότητα, και τάχθηκε υπέρ της άποψης ότι η «νέα κουλτούρα» των διαδικτυακών Μ-ΜΕ, θα αποτελέσει διέξοδο της δημοσιογραφίας από την οικονομική κρίση της εποχής.
Επόμενος ομιλητής ήταν ο συντονιστής της συζήτησης, ο οποίος και έκανε μια μικρή εισαγωγή για τις τρεις διαδικτυακές εφημερίδες και τους εκ-προσώπους τους. Πρώτη διαδικτυακή εφημερίδα στη σειρά ήταν η Elpais.com με εκπρόσωπο τη διευθύντριας Lydia Aguirre. Πρόκειται για την ψηφιακή μορφή μεγάλης ισπανικής εφημερίδας. Η κυρία Aguirre διατελεί διευθύντριά της από το 2007.
Επόμενη ήταν η βρετανική Guardian και η κυρία Georgina Henry, υπεύθυνη για την αρθρογραφία στο site της εφημερίδας. Τέλος, μίλησε ο διευθυντής της ψηφιακής έκδοσης της εφημερίδας New York Times.
Η ομιλήτρια εκ μέρους της ιντερνετικής εφημερίδας Elpais, δήλωσε ότι ενώ η εποχή είναι δύσκολη, λόγω της κρίσης και μάλιστα έχουν ήδη απολυθεί 3.000 δημοσιογράφοι στην Ισπανία τους τελευταίους 3-4 μήνες, υπάρχει μέλ-λον για τον τομέα των μέσων ενημέρωσης. Βασισμένη στην άποψη πως η δη-μοσιογραφία έχει ως ρόλο την ανάπτυξη της δημοκρατίας, υπερασπίστηκε την απόφαση για την έκδοση ψηφιακής μορφής της εφημερίδας, εφόσον έτσι αναδεικνύεται η ανεξάρτητη δημοσιογραφία, άρα και η δημοκρατία. Η λύση, κατά την άποψη της κυρίας Aguirre, για την αντιμετώπιση της κρίσης στο χώρο, είναι η μη αποκλειστικότητα των δημοσιογράφων σε μία μόνο εφημε-ρίδα. Αυτό είναι και το πλεονέκτημα του Διαδικτύου. Επαγγελματίες του χώ-ρου έχουν τη δυνατότητα να γράφουν όχι μόνο σε μία εφημερίδα, όπως και να εργάζονται σε άλλα μέσα παράλληλα. Η ομιλία της ολοκληρώθηκε τονίζο-ντας ότι εκείνο που διαφοροποιεί την κάθε εφημερίδα είναι το δυναμικό της και εφόσον το internet αλλάζει χαρακτήρα συνεχώς, τότε και τα ΜΜΕ θα πρέ-πει να αλλάξουν το προφίλ τους και να ακολουθήσουν τις τεχνολογικές εξελί-ξεις.
Η κυρία Henry, εκπρόσωπος της Guardian, ξεκίνησε με σύγκριση των παραδοσιακών δημοσιογράφων των εφημερίδων και των αντίστοιχων που ασχολούνται με το Διαδίκτυο και το απλό κοινό. Κατά την άποψή της, τα τε-λευταία χρόνια άλλαξε το πρότυπο της ενημέρωσης, καθώς πλέον οι τέως ερα-σιτέχνες χρήστες διάφορων ιστολογίων- blog, τώρα μπορούν και εκφράζουν τη γνώμη τους και συνομιλούν με τους πρώην ειδικούς των ειδήσεων. Μπορεί, όπως τόνισε, να υπάρχουν περίπου 110 εκατομμύρια blog στο Διαδίκτυο σή-μερα και το 99% αυτών να διαβάζονται μόνο από τους συντάκτες τους, αλλά το γεγονός ότι το μέλλον των ΜΜΕ εντοπίζεται στο Διαδίκτυο, με αφορμή αυτά τα ιστολόγια, είναι βέβαιο.
Η Henry πιστεύει πως καθένας έχει δικαίωμα έκφρασης και παρά το ότι παλιοί δημοσιογράφοι δυσκολεύονται νε προσαρμοστούν με αυτό, έπρεπε να σεβαστούν την επιθυμία δημόσιας έκφρασης της κοινωνίας. Κατά αυτόν τρόπο, το κοινό δε θα βλέπει πια τους επαγγελματίες ως αποστασιοποιημέ-νους από την κοινή γνώμη και τους προβληματισμούς της. Η άποψή της φαί-νεται πως γίνεται αποδεχτή και από τη διεύθυνση της εφημερίδας, γι’ αυτό και έχει δημιουργηθεί συγκεκριμένη στήλη «comment is free», μέσω της ο-ποίας οι συντάκτες επικοινωνούν με τους επισκέπτες της ιστοσελίδας που σχολιάζουν τα κείμενα.
Ο κύριος Roberts, διευθυντής των διαδικτυακών N. Y. Times, δήλωσε στην ομιλία του συμφωνώντας με τις προλαλήσασες πως στην εποχή μας δύο είναι τα βασικά ζητήματα στον τομέα των ΜΜΕ: η πίεση, λόγω οικονομικής κρίσης και η συγκέντρωση υλικού από τους ίδιους τους αναγνώστες. Παρακά-τω μίλησε για περισσότερο εξειδικευμένα θέματα, όπως για τα έσοδα της εφη-μερίδας του ή και τη συνεργασία των διαδικτυακών Times με την Interna-tional Herald Tribune, από την οποία επωφελήθηκε το διεθνές κοινό της, κα-θώς η προσέλκυση περισσότερου κόσμου είναι ο βασικότερος σκοπός της εφη-μερίδας.
Η πρόθεση της ιντερνετικής μορφής των Times, σύμφωνα με το Roberts, φαίνεται να είναι η δημιουργία νέου τρόπου διάδοσης των ειδήσεων, ξεπερνώντας την έννοια του «ιδιοκτήτη της είδησης- δημοσιογράφου», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε. Στο τέλος του λόγου του, έθιξε το ζήτημα του χρημα-τικού κέρδους της ίδιας της εφημερίδας. Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο είναι δω-ρεάν, όπως και η συμμετοχή στο σχολιασμό των δημοσιεύσεων των διαδικτυ-ακών εφημερίδων. Από τη μία οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις θα φέρουν πε-ρισσότερους αναγνώστες, πώς όμως από την άλλη θα έχει έσοδα η εφημερίδα αν όλα τα προσφέρει δωρεάν;
Καθώς ο κύριος Roberts ολοκλήρωνε και ενώ το συνέδριο είχε φτάσει στο δεύτερο μέρος του, απάντησε σε ερώτηση δημοσιογράφου της Ελευθερο-τυπίας, πως η ελεύθερη άποψη του κοινού είναι σημαντική, ωστόσο λόγω του μεγάλου όγκου πληροφοριών, είναι αναγκαία η ανάλυση ειδήσεων με τον παραδοσιακό τρόπο από δημοσιογράφους. Η κυρία Henry πρόσθεσε ότι υ-πάρχουν πηγές πληροφοριών, ακόμη και από το ίδιο το κοινό, τι οποίο και θα πρέπει οι επαγγελματίες του χώρου να το «χρησιμοποιούν» καλύτερα. Η κυ-ρία Aguirre δήλωσε, πως τίποτα δεν είναι δωρεάν στην πραγματικότητα στις ιστοσελίδες των εφημερίδων, καθώς το κοινό «πληρώνει» με την προσοχή του στα κείμενα. Ο ρόλος των αναγνωστών για εκείνη είναι σημαντικός, αφού βοηθά τους δημοσιογράφους να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους, ενημερώ-νοντάς τους για πράγματα που αδυνατούν οι δεύτεροι να δουν.
Όσον αφορά τα έσοδα των εφημερίδων, ο κύριος Roberts δήλωσε πως στηρίζεται στο ρόλο της διαφήμισης στον ίδιο τον ιστότοπο των Times, ενώ η κυρία Henry τάχθηκε υπέρ της μελλοντικής χρέωσης για την ανάγνωση εξει-δικευμένων θεμάτων. Η κυρία Aguirre τόνισε πως η εγγύηση σταθερής δημο-σιογραφίας επιτυγχάνεται μέσω της διαφήμισης και παρά την ταχύτητα του Διαδικτύου που βοηθά στη γρήγορη αναμετάδοση των ειδήσεων, η έντυπη δημοσιογραφία έχει μέλλον. Σε ερώτηση για το αν θα πάψει να υπάρχει στα-διακά η έντυπη εφημερίδα, η Aguirre δήλωσε ότι οι εφημερίδες θα πρέπει να γίνουν ακόμη πιο ανταγωνιστικές, ενώ η Henry πως αν και θα υπάρξει μείω-ση στην αγορά φύλλων, τελικά δε θα εξαφανιστούν πλήρως και θα αντιμετω-πίσουν την κρίση.
Με την ολοκλήρωση της συνεδρίασης, δεν απαντήθηκε σαφέστατα το ερώτημα για το αν θα υπάρξει μέλλον της δημοσιογραφίας στο Internet, ω-στόσο οι ομιλητές φαίνεται πως προς το παρόν στηρίζουν την ψηφιακή μορ-φή της. Για το θέμα των εσόδων, κανένας δεν μπόρεσε να απαντήσει με σι-γουριά, καθώς όλοι αναρωτιούνται ποιος θα κάνει το πρώτο βήμα χρέωσης για πρόσβαση στους ιστότοπους των εφημερίδων σε ένα ελεύθερο και δωρεάν δίκτυο, όπως το Internet.
